خالق آرتيستي، اورمولو قاوالچي: يزدان نيك بخت

من اينسانلاري سئوينديره‌بيلديييمده‌ن سئوينجلي اولورام

اوخوياجاغينيز يازي، اورمولو قاوالچي يزدان عمي ايله فرداي ما يئدديجه‌لييينين (هفته نامه‌سينين) ياپديغي سؤيله‌شي اساسيندا حاضيرلانميشدير (سايي ۲۴۰ پنجشنبه ۱۵ آذر ماه ۱۳۸۶). بو سؤيله‌شينين اصلي توركجه اولسا دا، آدي گئچه‌ن قزئت اونون فارسجا چئويريسيني يايينلاميشدير. آشاغيداكي متن، يزدان عمي`نين بو موصاحيبه‌ده فارسجا ياييينلانان يانيتلارينين بيرله‌شديريلمه‌سي و بونون دا توركجه‌يه چئوريسينده‌ن اولوشور.

مئهران باهارلي



من يزدان نيك بخت`ه‌م. آتامين آدي حوسئين`دير. اورمولويام. جدله‌ريم ده اورمودورلار. من مئهديلقه‌ده‌م (مهدي القدم) يؤره‌سينده (محه‌ل.له‌سينده) دونيايا گلميشه‌م و اورادا بويا باشا چاتميشام. ايندي ايسه ائويم "ابوذر" اوراتيندادير (خييابانيندادير). آلتميش ياشيندايام و ائولي اولان بير اوغلوم واردير.

منيم گؤزله‌ريم كؤرپه چاغلاريمدان سورونلو ايدي و چتين ايشله‌ري گؤره‌بيلمه‌زديم. آتام يوخسول بير كيشي ايدي و بيز اؤيره‌نيم گؤره‌مه‌ديك و بو اوزده‌ن ده من يازار اوخور دئييله‌م.

من قيرخ ايلدير قهوه ائوله‌ري و گزيمليكله‌رده (پاركلاردا) يير (ترانه) اوخويورام. دئوريمده‌ن (اينقيلابدان) اؤنجه دويون تويلاريندا (جشن-ي عروسي) دا اوخويارديم. آنجاق دئوريمده‌ن سونرا يالنيز گزيمليك و يؤره‌له‌رده اوخويورام. من اوشاقليقدان آزه‌ربايجان ييرلارينا ايلگي دويارديم. بوگونه‌ده‌ك ده بو يوللا گئچينميشه‌م. ايلك كز منه نئجه يير اوخوماني، اورمو`دا آزه‌ربايجان كويونون (موسيقيسينين) اسكي اوزلولاريندان (هونه‌رمه‌ندله‌رينده‌ن) اولان "سلام دشتي" اؤيره‌تدي. او مني اؤزويله دويون تويلارينا گؤتوره‌ردي. او دؤنه‌مله‌ر منه ييرمي تومه‌ن ترگه (دستمزد) وئره‌رديله‌ر.

من آزه‌ربايجان ييرلارينا چوخ قولاق آسارام. منده اوستا آزه‌ربايجان ييرچيلاريندان (خانه‌نده‌له‌رينده‌ن) چوخ ساييدا اسكي كاسئتله‌ر واردير: حاجي بابا، تئيمور موصطافايئف، رشيد بئهبودوف، زئينه‌ب خانلارووا و.س.. آنجاق تانري يارليقاسين (آللاه رحمه‌ت ائيله‌سين) ، حاجي بابا`ني هاميدان چوخ سئوه‌رديم. او بؤيوك بير يالينيقدي (اينساندي). من آزه‌ربايجان سي دي`له‌رينده‌ن ده اؤيره‌نه‌ره‌م.

گئچميشده آراسيرا فارسجا "كوچه بازاري" ماهنيلاريني دا اوخويارديم. آنجاق اؤزوم توركجه يير سؤيله‌مه‌ني سئوه‌ره‌م، فارسجا ماهنيلاري چوخ سئومه‌م. من آزه‌ربايجان ماهنيلارينين وورقونويام. او دؤنه‌مده بيله فارسجا اوخومازديم.

بير سيرا گولدورو (فوكاهي) ييرلاريني اؤزوم باغداييب (تصنيف ائديب) اوخويارام. بو، ييري اوخودوغوم يئره باغليدير. قادينلارين اولدوغو اه‌يله‌شمه‌له‌رده (مجليسله‌رده) سايقينليغا آرتيقراق اؤنه‌م وئره‌ره‌م.

اوغلوم اوراتلاردا اينسانلارا ماهني اوخوماغيمدان دارقينج (راحاتسيز) اولماز. او، ايلك باشدان منيم ايشيمين گزيمليكله‌رده يير سؤيله‌مه‌ك اولدوغونو بيلير.

اؤزوم ده گزيمليك و اوراتلاردا يير سؤيله‌مه‌ك و اينسانلارين منه آقچا (پول) وئرمه‌سينده‌ن يا دا منيمله شوخلوق ائيله‌مه‌سينده‌ن كسينليكله دارقينج اولمام. بيرينجيسي، بو منيم ايشيمدير. ايكينجيسي، من اينسانلارين منيم يير سؤيله‌مه‌مده‌ن سئوينديكله‌ريني گؤروره‌م، من ده اونلاري سئوينديره‌بيلدييمده‌ن سئوينجلي اولورام. يالنيز، بير سيرا گنجله‌ر منيمله اويقونسوز شوخلوقلار ائده‌رله‌ر. من اونلارا دا دؤزوملو داورانارام، چونكو نه ده اولسا، اونلار گنجديرله‌ر.

من ده اؤز پاييما گؤره، آزه‌ربايجان`ين اكينجي (فرهه‌نگي) اوغروندا امه‌ك وئريره‌م. آنجاق ايندييه‌ده‌ك اركله‌ت (دئوله‌ت) و اكينج اؤزده‌كله‌رينده‌ن (مركه‌زله‌رينده‌ن) هئچ بير كؤمه‌ك آلماميشام. ذاته‌ن اونلار بيزله‌ري به‌يه‌نمه‌زله‌ر بيله. بوگونه‌جه‌ن ده اركله‌ته باغلي هئچ كيمسه‌نين، منيم اؤلوب قالديغيمي سوردوغو اولماميشدير.

من كيمسه‌ده‌ن كؤمه‌ك گؤزله‌ميره‌م. آنجاق منيم گؤروتومو (عكسيمي) اؤز گونده‌لييينيزده (روزنامه‌نيزده) چاپ ائده‌جه‌كسه‌نيز، كسين منده‌ن گؤزه‌ل بير گؤروت سالين و گونده‌لييينيزده‌ن بير نوسخه‌سيني منه ده وئرين.

---------------------------------
Xalq artisti Urmulu qavalçı Yəzdan Nikbəxt

Oxuyacağınız yazı, Urmulu qavalçı Yəzdan Əmi ilə Fərdaye Ma yeddicəliyinin (həftənaməsinin) yapdığı söyləşi əsasında hazırlanmışdır (sayı 240 pəncşənbə 15 azər mah 1386). Bu söyləşinin əsli Türkcə olsa da, adı geçən qəzet onun Farsca çevirisini yayınlamışdır. Aşağıdakı mətn Yəzdan Əmi’nin bu musahibədə Farsca yayınlanan yanıtlarının birləşdirilməsi və bunun da Türkcəyə çevirisindən oluşur. Mehran Baharlı

Xalq artisti Urmulu qavalçı Yəzdan Nikbəxt

Mən Yəzdan Nikbəxt’əm. Atamın adı Hüseyn’dir. Urmuluyam. Cədlərim də Urmuludurlar. Mən Mehdilqədəm yörəsində (məhəlləsində) dünyaya gəlmişəm və orada boya başa çatmışam. İndi isə evim Əbuzər uratındadır (xiyabanındadır). Altmış yaşındayam və evli olan bir oğlum vardır.

Mənim gözlərim körpə çağlarımdan sorunlu idi və çətin işləri görəbilməzdim. Atam yoxsul bir kişi idi və biz öyrənim görəmədik və bu üzdən də mən yazar oxur deyiləm.

Mən qırx ildir qəhvəevləri və gəzimliklərdə (parklarda) yır (təranə) oxuyuram. Devrimdən (inqilabdan) öncə düyün toylarında (cəşn-i ərusilərdə) da oxuyardım. Ancaq devrimdən sonra yanlız gəzimlik və yörələrdə oxuyuram. Mən uşaqlıqdan Azərbaycan yırlarına ilgi duyardım. Bugünədək də bu yoldan geçinmişəm. İlk kəz mənə necə yır oxumanı Urmu’da Azərbaycan küyünün (musiqisinin) əski uzlularından (hünərməndlərindən) olan “Səlam Dəşti” öyrətdi. O məni özüylə düyün toylarına götürərdi. O dönəmlər mənə yirmi tümən tərgə (dəstmüzd) verərdilər.

Mən Azərbaycan yırlarına çox qulaq asaram. Məndə usta Azərbaycan yırçılarından (xanəndələrindən) çox sayıda əski kasetlər vardır. Hacı Baba, Teymur Mustafayev, Rəşid Behbudov, Zeynəb Xanlarova, vs. Ancaq Tanrı yarlıqasın, Hacı Baba’nı hamıdan çox sevərdim. O böyük bir yalınıqdı (insandı). Mən Azərbaycan CDlərindən də öyrənərəm.

Geçmişdə arasıra Farsa “kuçe bazari” mahnılarını da oxuyardım. Ancaq özüm Türkcə yır söyləməni sevərəm. Farsca mahnıları çox sevməm. Mən Azərbaycan mahnılarının vurqunuyam. O dönəmdə bilə Farsca oxumazdım.

Bir sıra güldürü (fukahi) yırları özüm bağdayıb (təsnif edib) oxuyaram. Bu, oxuduğum yerə bağlıdır. Qadınların olduğu əyləşmələrdə (məclislərdə) sayqınlığa artıqraq önəm verərəm.

Oğlum uratlarda insanlara mahnı oxumağımdan darqınc (rahatsız) olmaz. O ilk başdan mənim işimin gəzimliklərdə yır söyləmək olduğunu bilir.

Özüm də gəzimlik və uratlarda yır söyləmək və insanların mənə aqça (pul) verməsindən ya da mənimlə şuxluq eyləməsindən kəsinliklə darqınc olmam. Birincisi bu mənim işimdir. İkincisi mən insanların mənim yır söyləməmdən sevindiklərini görürəm, mən də onları sevindirəbildiyimdən sevincli oluram. Yalnız bir sıra gənclər mənimlə uyqunsuz şuxluqlar edərlər. Mən onlara da dözümlü davranaram, çünkü nə də olsa onlar gəncdirlər.

Mən də öz payıma görə Azərbaycan əkinci (fərhəngi) uğrunda əmək verirəm. Ancaq indiyədək ərklət (devlət) və əkinc özdəklərindən (mərkəzlərindən) heç bir kömək almamışam. Zatən onlar bizləri bəyənməzlər bilə. Bugünəcən də ərklətə bağlı heç kimsənin mənim ölüb qaldığımı sorduğu olmamışdır.

Mən kimsədən kömək gözləmirəm. Ancaq mənim görütümü (əksimi) öz gündəliyinizdə (ruznamənizdə) çap edəcəksəniz, kəsin məndən gözəl bir görüt salın və gündəliyinizdən bir nüsxəsini mənə də verin.